Jak dziadkowie mogą oszczędzać na przyszłość wnuka?
Utarło się, że dziadkowie są od rozpieszczania wnucząt. Jednak nie tylko. Seniorzy, którzy chcą dodatkowo zadbać o bezpieczeństwo finansowe swoich wnuczek i wnuczków, mogą oszczędzać na ich przyszłość. Warto w tym celu wykorzystać dedykowane produkty finansowe. Odkładanie do skarpety nie jest ani bezpieczne, ani opłacalne.
Na wstępie warto wyjaśnić, że dziadek bądź babcia nie mogą samodzielnie otworzyć konta dla wnuka na jego dane – mogą to zrobić jedynie rodzice (opiekunowie prawni). Do 13. roku życia rachunek dziecka jest faktycznie własnością rodziców. Po ukończeniu 13 lat dziecko nabywa tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych, która pozwala mu posiadać konto na swoje dane.
Wariant nr 1: konto oszczędnościowe
Najprostszym i najtańszym sposobem na oszczędzanie na przyszłość wnuka jest odkładanie pieniędzy na koncie oszczędnościowym. Zaletą takich rachunków jest dostęp do zgromadzonej gotówki w każdej chwili oraz to, że oszczędności procentują – bank co miesiąc dopisuje odsetki.
Ponadto, decydując się na ten wariant oszczędzania, dziadkowie nie będą zobligowani ani do wpłacania konkretnej kwoty ani do regularnych wpłat na rachunek. Co więcej, dokonywać wpłat na konto oszczędnościowe będą mogli również inni członkowie rodziny, np. rodzice, chrzestni, wujkowie.
Konto na dane dziadków
Jeśli wnuk bądź wnuczka nie mają skończonych 13 lat, dziadkowie mogą otworzyć konto na swoje nazwisko i stopniowo gromadzić tam pieniądze, jednocześnie dbając o to, by w razie ich śmierci trafiły one do wnuków (dyspozycja na wypadek śmierci). Po ukończeniu 13. roku życia można nadać dziecku upoważnienie do korzystania z rachunku, uczynić go pełnomocnikiem lub współposiadaczem konta – o tych możliwościach piszemy na końcu artykułu.
Pamiętajmy jednak, że pełnomocnictwo wygasa w momencie śmierci posiadacza rachunku, dlatego, aby zagwarantować nastoletniemu wnukowi dostęp do pieniędzy również po śmierci, należy ustanowić go współposiadaczem konta lub złożyć w banku wspomnianą wcześniej dyspozycję na wypadek śmierci. Nie w każdym banku jednak współwłaścicielem konta może być osoba niepełnoletnia – jest to zależne od warunków prowadzenia kont wspólnych w danym banku.
Konto na dane wnuka
Inną możliwością jest otwarcie konta bankowego dedykowanego dzieciom poniżej 13 lat – wówczas dziadkowie muszą porozumieć się z rodzicami, gdyż tylko oni jako opiekunowie prawni, będą mieli możliwość uruchomienia takiego rachunku i będą mieli nad nim pełną kontrolę do ukończenia 13 lat przez dziecko.
Starszy wnuk bądź wnuczka (ukończone 13 lat) może posiadać konto młodzieżowe już na swoje nazwisko i samodzielnie dysponować środkami. Do jego otwarcia konieczna będzie zgoda rodziców. Oprócz zwykłego rachunku rozliczeniowego, można bezpłatnie otworzyć konto oszczędnościowe, na którym wpłacane przez dziadków pieniądze będą procentować.
Wariant nr 2: lokata
Jeśli dziadkowie dysponują już konkretną kwotą, która miałaby stanowić zabezpieczenie przyszłości ich wnuka, mogą ją zdeponować na lokacie. Jej oprocentowanie będzie wyższe niż to dostępne w ramach rachunku oszczędnościowego (choć obecnie odsetki są niewielkie, ze względu na niskie stopy procentowe). Każda lokata ma określoną minimalną i maksymalną kwotę, jaką można na niej ulokować. Z reguły najmniejszym progiem wpłaty jest kwota 500 zł.
Oszczędzanie za pomocą lokaty może się opłacać. Trzeba jednak pamiętać, że wpłacone na nią środki będą niedostępne przez okres, na jaki dana lokata została zawarta. W zależności od wybranej oferty jej czas trwania może wynieść od miesiąca nawet do kilku lat. Oczywiście w sytuacji wyjątkowej można wypłacić zgromadzone środki. Jednak wówczas należy się liczyć z utratą wypracowanych odsetek. Po wygaśnięciu lokaty można ją odnowić lub przenieść zaoszczędzone środki na inną lokatę.
Z formalnego punktu widzenia otwarcie lokaty na nazwisko osoby niepełnoletniej nie jest możliwe. Dlatego też formalnym właścicielem produktu może być jedno z dziadków bądź ewentualnie rodzic malucha, a sam wnuk może być wskazany jako osoba uposażona na wypadek śmierci właściciela.
Wariant nr 3: Plany Systematycznego Oszczędzania
Dziadkowie mogą gromadzić środki pieniężne dla swoich wnucząt za pośrednictwem Planów Systematycznego Oszczędzania (PSO). Tego rodzaju produkty wymagają opłacania regularnej, ściśle określonej stawki i są przeznaczone do oszczędzania w naprawdę długiej perspektywie – najczęściej są to bowiem plany wieloletnie. Wcześniejsze wycofanie się z PSO może skutkować większymi kosztami niż wypracowany zysk.
Oszczędzanie w ramach PSO może jednak być opłacalne, gdyż – w zależności od wariantu oferty – część lub całość środków jest inwestowana m.in. w akcje czy obligacje. Z drugiej strony, ze względu na rodzaj prowadzonych inwestycji, PSO wiążą się również z ewentualnym ryzykiem poniesienia strat. Właścicielem PSO może być osoba dorosła, która może wskazać wnuka jako osobę uprawnioną do dysponowania środkami na wypadek jego śmierci.
Wariant 4: ubezpieczenie
Pewną formą finansowego zabezpieczenia przyszłości wnuka jest wykupienie polisy ubezpieczeniowej. Dziadkowie w porozumieniu z rodzicami mogą wybrać wariant ubezpieczenia dziecka, który będzie gwarantował wypłatę świadczenia na wypadek znalezienia się wnuka w trudnej sytuacji życiowej (np. choroba jego bądź rodziców, śmierć rodziców, kalectwo). Wprawdzie polisa ubezpieczeniowa nie jest produktem stricte oszczędnościowym, jednak warto przemyśleć jej zakup, aby zapewnić zabezpieczenie finansowe wnuka.
Udostępnienie wnukom życiowych oszczędności
Dziadkowie mogą również gromadzić oszczędności dla wnuków na własnym koncie. W takim przypadku warto jednak uregulować kwestię dostępu dziecka do gromadzonych pieniędzy, np. na wypadek nagłej choroby czy śmierci seniora rodziny. Dziadkowie mają w tym przypadku do wyboru kilka wariantów.
Upoważnienie
Pierwszą opcją udzielenia wnukowi dostępu do gromadzonych na koncie środków jest upoważnienie go do konta bankowego dziadków. Pozwoli ono dziecku na wykonywanie czynności związanych z rachunkiem w zastępstwie dziadka lub babci. Wnuk posiadający upoważnienie będzie mógł wypłacić środki z konta czy dokonać przelewów. W ramach upoważnienia nie ma jednak możliwości zaciągnięcia jakichkolwiek zobowiązań (np. pożyczek). Upoważnionym może być osoba dorosła lub dziecko, które skończyło 13 rok życia. Jednak w tym drugim przypadku dziecko musi być wspierane przez rodziców w zarządzaniu kontem dziadków. Ustanowienie upoważnienia do konta dostępne jest w każdym banku i można je złożyć osobiście lub korespondencyjnie. Banki wymagają z reguły oprócz pełnych danych osoby upoważnionej również wzoru jej podpisu. Upoważnienie wnuka do dostępu do konta dziadka można również w każdej chwili wycofać.
Pełnomocnictwo
Inną formą przyznania uprawnień wnukowi do gromadzonych przez dziadków oszczędności jest pełnomocnictwo. Czym różni się od upoważnienia? W zależności od ustalonych warunków pełnomocnictwo może zapewniać wnukowi uprawnienia zbliżone do tych, jakie posiada właściciel konta. Z drugiej strony dziadkowie mogą w ramach pełnomocnictwa bankowego określić pulę czynności, do których będzie miał prawo wnuk. Pełnomocnictwo może być udzielone osobie, która skończyła 13 lat. W takie sytuacji to udzielający pełnomocnictwa (w naszym przypadku dziadkowie) ponoszą odpowiedzialność za ewentualne straty związane z zarządzaniem rachunkiem przez niepełnoletniego wnuka. Pełnomocnictwo można ustalić w placówce banku. Konieczna do tego jest obecność osoby, która ma otrzymać to uprawnienie.
Uposażenie
Kolejną opcją zabezpieczenia finansowego przyszłości wnuka jest uposażenie go w ramach polisy na życie zawartej przez dziadków. Uposażenie polega na wskazaniu konkretnej osoby uprawnionej do wypłaty odszkodowania po śmierci ubezpieczonego. Wykupujący polisę – tutaj dziadkowie – mają prawo wskazać wnuka jako osobę, która ma otrzymać świadczenie z ubezpieczenia po ich zgonie. Co więcej, mogą też wskazać kilka osób uprawnionych do wypłaty odszkodowania (np. kilkoro wnuków) oraz określić jaką część kwoty ma uzyskać każda z tych osób. Jeśli dziadkowie nie uposażą wnuków w ramach swojej polisy na życie, po ich śmierci prawo do otrzymania odszkodowania będzie w pierwszej kolejności przysługiwało współmałżonkowi i dzieciom zmarłego.
Dyspozycja wkładem na rachunku bankowym na wypadek śmierci jego posiadacza
Dziadkowie, którym zależy na tym, aby po ich śmierci ich oszczędności trafiły do wnuka, mogą wydać dyspozycję wkładem na rachunku bankowym na wypadek swojej śmierci. Taką dyspozycję mogą wydać właściciele kont oszczędnościowo-rozliczeniowych, oszczędnościowych czy rachunków terminowej lokaty oszczędnościowej. Ustanowienie dyspozycji zobowiązuje bank do wypłaty gromadzonych środków wskazanej osobie po śmierci właściciela rachunku. To rozwiązanie znacznie ułatwia przekazanie wnukom gromadzonych środków, ponieważ pomija przeprowadzenie postępowania spadkowego. Zapis w ramach dyspozycji może dotyczyć jednej lub wielu osób (np. kilku wnucząt). Wydający dyspozycję ustala też kwoty, jakie mają trafić do zainteresowanych. W tym przypadku jednak obowiązują limity określone prawem. Suma wypłat dla wszystkich osób, które zostały wskazane w dyspozycji, nie może przekroczyć 20-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez uwzględnienia wypłat nagród z zysku. W 2021 r. to kwota ok. 113,5 tys. zł. Dyspozycję składa się w banku w formie pisemnej, a jej ustanowienie nie wymaga obecności osoby w niej wskazanej.
